Kościół p. w. Ścięcia św. Jana Chrzciciela to dostojny kościół w centrum miasta, rozpoznawalny przez mieszkańców miasta i gości. To nie tylko duchowe centrum, to również miejsce spotkań kulturalnych, to wspomnienie dostojeństwa dla każdego, kto choćby raz przekroczył próg świątyni.
W roku 1993, na wniosek biskupa pelplińskiego Jana Bernarda Szlagi, Jan Paweł II nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Jest to tytuł honorowy, który otrzymują kościoły wyróżniające się wartością zabytkową, bądź ze względu na walory liturgiczne lub tymi dwiema wartościami, tak jak to jest w przypadku bazyliki chojnickiej. Udzielenie tego przywileju podkreśla związek ze Stolicą Piotrową i znaczenie świątyni w okolicy.
Kościół ten jest najstarszą, zachowaną budowlą sakralną w Chojnicach. Zbudowany został w miejscu drewnianego kościoła. Budowę rozpoczęto w XIV wieku w stylu pomorskiego (nadwiślańskiego) gotyku. Halowy, trójnawowy, z wydzielonym prezbiterium i wieżą. Wielokrotnie niszczony był przez pożary związane z przebiegiem wojen, dewastowany, okradany i z uporem odbudowywany. W okresie reformacji luteranie zawładnęli kościołem, po jego odzyskaniu dobudowano trzy kaplice św. Anny, św. Marii Magdaleny oraz Najświętszej Marii Panny. Obecnie pozostała tylko kaplica NMP , w której znajduje się replika Pięknej Madonny z kościoła świętych Janów w Toruniu. W kościele niestety nie zachował się oryginalny wystrój, jednym z nielicznych elementów tego wystroju jest barokowa chrzcielnica z początku XVIII w. Wykonana została z drewna, ma kształt kielicha, a jej pokrywę zwieńcza rzeźba Chrystusa i św. Jana. Uratowany z pożaru neogotycki drewniany ołtarz główny został zastąpiony ołtarzem ze srebra, na którym widnieją sceny z ewangelii.
W trakcie ostatnich prac archeologicznych odnaleziono w krypcie kościelnej, kilka pochówków z okresu średniowiecza. W lewej nawie kościoła przez przeszkloną podłogę, można zobaczyć jedną z takich krypt. Został tu pochowany wybitny malarz gdański Herman Han, który mieszkał w Chojnicach przez 5 lat i tu zmarł. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: Koronacja Najświętszej Marii Panny, Trójca Święta, Wniebowzięcie NMP, Koncert anielski.
Bibliografia:
„Kultura religijna związana z Bazyliką Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach”, praca zbiorowa pod redakcją Ks. Wiesława Śmigla, Chojnice-Pelplin 2008
„Malarz gdański Herman Han”, J.S.Pasierb, Warszawa 1974
