Kamienny Pierścień - mury miejskie z bramami, basztami i fosą. Powstały w okresie średniowiecza, a do dnia dzisiejszego zachowały się ich znaczne fragmenty. Dzięki temu spacerując wzdłuż kamienno-ceglanej zabudowy można wyobrazić sobie wielkość ówczesnego miasta oraz system jego obrony.
Krzyżacy, którzy opanowali w 1309 roku Pomorze Gdańskie, chcieli aby Chojnice pełniły funkcję twierdzy na południowym krańcu. Najpierw powstały kamienne niskie mury o wysokości ok. 4m., potem wykonano nadbudowę ceglaną do wysokości ok. 7 do 9m. Grubość murów wynosiła od 1,50 do 2,50m. Miasto zostało otoczone kamienno-ceglanym kręgiem, w który wbudowane były 3 bramy i 24 baszty. Od strony północno-wschodniej i południowej dodatkowe zabezpieczenie stanowiły jeziora. Od strony południowo-zachodniej dostępu do murów broniły podwójne fosy podzielone wysoką groblą.
Do każdej z bram: Młyńskiej, Człuchowskiej (bramy od zachodu) i Gdańskiej (na południu), nad fosą przerzucone były mosty zwodzone. Baszty, wybudowane na murach obronnych, miały różne kształty, zwieńczenia i wysokości. Były czworoboczne, sześcioboczne i okrągłe. Połączone od wnętrza murów drewnianą galerą . Ich zadaniem była lepsza organizacja obronny miasta - służyły jako skład broni, amunicji, wieże strzelnicze. W czasach kiedy miasto nie borykało się z najeźdźcami pełniły funkcje praktyczne ułatwiające życie mieszkańców. Po działaniach wojennych bądź pożarach, mieszkańcy odbudowali mury, ale niechętnie reperowano baszty, ze względu na postęp w technice wojennej budowle te nie były już tak przydatne. W I poł. XVIII wieku północno-wschodnią część murów rozebrano, a przyziemia wykorzystano jako element nośny ścian kolegium jezuickiego. W kolejnych latach rozbiórce uległy dalsze odcinki murów, a wraz z nimi bramy Gdańska i Młyńska. Na ich miejscu stawiano domy mieszkalne, często z rozbiórkowych cegieł. Na południowych resztkach muru wybudowano biurowiec i magazyn wytwórni wódek Kaźmierskiego. Wytwórnia już dziś nie istnieje, a w budynkach znajduje się restauracja i hotel. Pomimo tych działań zachowała się jedna brama i kilka baszt oraz fragment fosy. Po ich renowacji nadano im nowe funkcje.
Obecnie najdłuższy odcinek murów znajduje się od południowego zachodu, wzdłuż ul. Sukienników, Grobelnej i Wałowej do Młyńskiej. Dalsze fragmenty są widoczne przy stadionie, następnie od strony wschodniej (ul. Okrężna), gdzie są wykorzystane w fundamentach budynków.
Idąc wzdłuż murów od strony ulicy Młyńskiej jako pierwsza z zachowanych baszt znajduje się tu sześcioboczna Baszta Wronia. Pełniła ona kiedyś funkcje militarną, później była więzieniem dla osób posiadających prawa miejskie. Obecnie mieści się w niej siedziba Muzeum Historyczno – Etnograficznego. Następną w kolejności, w naszej wędrówce wzdłuż murów, jest nowo wybudowana baszta, w której mieści się Centrum Informacji Turystycznej „Brama Kaszubskiego Pierścienia” . Dalej znajduje się Brama Człuchowska - Muzeum Historyczno-Etnograficzne, a za nią Baszta Szewska. Baszta ta została zbudowana na planie kwadratu, a jej nazwa pochodzi od cechu szewskiego , który był odpowiedzialny za obronę tej części murów. Obecnie mieści się w niej biblioteka muzealna. Kierując się na południe natrafiamy na basztę zwaną Dom Szewski, która jest magazynem muzeum. Tuż za nią znajduje się baszta Kurza Stopa, mieści się w niej Galeria Współczesnej Sztuki Polskiej. Od strony ulicy Sukienników widoczne są dwie masywne szkarpy wzmacniające konstrukcję muru i wybudowanej na nim baszty.
Idąc ulicą Sukienników na wschód docieramy do kolejnej baszty - Baszty Więziennej. Znajduje się w niej Galeria Twórczości Janusza Jutrzenki-Trzebiatowskiego, artysty krakowskiego, który urodził się w Chojnicach. W południowej części murów znajdowała się również tzw. furta mnisia, przez którą mogli wchodzi do miasta augustianie.
Kolejną zachowaną basztą jest usytuowana po wschodniej stronie kościoła farnego Baszta Kościelna. Charakterystyczne schodkowe zwieńczenie południowej ściany baszty pozwala ją łatwo rozpoznać. Baszta wykorzystywana była jako mieszkanie plebana i zakrystia kościoła farnego. Ostatnią basztą, która czeka na odrestaurowanie, jest baszta znajdująca się tuż przy bramie wejściowej na stadion miejski. Kiedy staniemy przy niej i popatrzymy na południe zamyka nam się krąg, który kiedyś stanowił granice miasta.
Bibliografia:
„Chojnice przewodnik”, red. Zbigniew buława, Chojnice 2010
„Przewodnik zabytkowe Chojnice” , Kazimierz Ostrowski, Zbigniew Buława, Chojnice 2010
